Preskoči na sadržaj

BLAS i LAPACK

U nastavku se bavimo linearnom algebrom na računalu. Razmotrit ćemo dvije biblioteke:

Obje biblioteke pisane su za programske jezike C i Fortran. Za C++ postoje ekvivalentne biblioteke BLAS++ i LAPACK++ koje nećemo posebno proučavati.

Dodatno, projekti PLASMA i MAGMA implementiraju paralelnu linearnu algebru na višejzegrenim procesorima te masivno paralelnim i grafičkim procesorima.

BLAS

BLAS je skup funkcija (rutina u terminologiji Fortrana) koje izvode osnovne operacije na vektorima i matricama. Implementiran je u tri nivoa:

Za svaki od nivoa podržana su četiri tipa podataka:

  • realni brojevi jednostruke preciznosti (SINGLE, kraće S)
  • realni brojevi dvostruke preciznosti (DOUBLE, kraće D)
  • kompleksni brojevi jednostruke preciznosti (COMPLEX, kraće C)
  • kompleksni brojevi dvostruke preciznosti (DOUBLE COMPLEX, kraće Z)

Objašnjenja svake od funkcija moguće je pronaći u dijelu Reference BLAS službene dokumentacije. Za ilustraciju, spomenimo neke od njih:

  • Na nivou 1:

    • SSCAL() vrši množenje vektora čiji su elementi realni brojevi jednostruke preciznosti skalarom (koji je istog tipa kao elementi vektora)
    • SAXPY() množi vektor čiji su elementi realni brojevi jednostruke preciznosti skalarom (koji je istog tipa kao elementi vektora) i pribraja mu drugi vektor čiji su elementi istog tipa (računa izraz oblika a * x + y)
    • SDOT() izvodi skalarni produkt dva vektora čiji su elementi realni brojevi jednostruke preciznosti
    • DNRM2() računa euklidsku normu vektora čiji su elementi realni brojevi dvostruke preciznosti

  • Na nivou 2:

    • SGEMV() vrši množenje matrice čiji su elementi realni brojevi jednostruke preciznosti i vektora čiji su elementi istog tipa
    • STRMV() vrši množenje trokutaste matrice čiji su elementi realni brojevi jednostruke preciznosti i vektora čiji su elementi istog tipa
    • DSYMV() vrši množenje simetrične matrice čiji su elementi realni brojevi dvostruke preciznosti i vektora čiji su elementi istog tipa

  • Na nivou 3:

    • SGEMM() vrši množenje matrica čiji su elementi realni brojevi jednostruke preciznosti
    • DTRMM() vrši množenje trokutastih matrica čiji su elementi realni brojevi dvostruke preciznosti

LAPACK

LAPACK je skup funkcija (rutina u terminologiji Fortrana) za rješavanje sustava linearnih jednadžbi, računanje linearnih najmanjih kvadrata, rješavanje problema karakterističnih vrijednosti i dekompozicija na singularne vrijednosti matrice. Također omogućuje korištenje funkcija z afaktorizaciju matrice metodama LU, Choleskog, QR, Schur i generalizirani Schur. Kao i BLAS na kojem se temelji, podržava realne i kompleksne brojeve jednostruke i dvostruke preciznosti.

Funkcije u LAPACK-u se dijele u tri vrste:

  • upravljačke (engl. driver) koje rješavaju čitav problem, npr. rješavanje sustava linearnih jednadžbi ili računanje karakterističnih vrijednosti simetrične matrice
  • računske (engl. computational) koje rješavaju određen izdvojeni zadatak, npr. LU faktorizacija ili redukcija simetrične matrice na tridijagonalni oblik.

  • pomoćne (engl. auxiliary) koje se dodatno dijele na:

    • funkcije koje obavljaju podzadatke algoritama na blokovima matrice
    • funkcije koje obavljaju računanja niskog nivoa slična onima koja već postoje u BLAS-u, ali koja zasad nisu prisutna u BLAS-u i mogu eventualno biti razmatrana za dodavanje u buduće verzije BLAS-a
    • proširenja BLAS-a, npr. rotacije u kompleksnoj ravnini

Preporučeno je koristiti upravljačke funkcije ako postoje odgovarajuće. U protivnom, moguće je kombinirati sve vrste funkcija.

Primjeri upravljačkih funkcija su:

  • za rješavanje sustava linearnih jednadžbi

    • SGESV() rješava opći sustav linearnih jednadžbi čiji su koeficijenti realni brojevi jednostruke preciznosti
    • SPOSV() rješava simetrični pozitivno definitan sustav linearnih jednadžbi čiji su koeficijenti realni brojevi jednostruke preciznosti
    • DGESV() rješava opći sustav linearnih jednadžbi čiji su koeficijenti realni brojevi dvoostruke preciznosti

  • za računanje linearnih najmanjih kvadrata

    • SGELS() računa linearne najmanje kvadrate korištenjem QR ili LQ faktorizacije (elementi matrica i vektora su realni brojevi jednostruke preciznosti)
    • DGELSS() računa linearne najmanje kvadrate korištenjem dekompozicije singularne vrijednosti matrice (elementi matrica i vektora su realni brojevi dvostruke preciznosti)

  • za računanje karakterističnih i singularnih vrijednosti

    • SGEES() računa Schurovu faktorizaciju matrice čiji su elementi realni brojevi jednostruke preciznosti
    • DGEEV() računa karakteristične vrijednosti te lijeve i desne karakteristične vektore matrice čiji su elementi realni brojevi dvostruke preciznosti

Author: Vedran Miletić